Исторический музей

Этнаграфічны музей “Беларуская хата” быў заснаваны на базе дзяржаўнай установы адукацыі  “Сярэдняя школа № 10 г. Жлобіна” ў 1990 годзе.

Плошча музея – 53 м2. Музей займае 2 пакоі.   

У музеі ёсць 2 раздзелы экспазіцыі: “Гісторыя і культура роднага краю”,         “Беларуская хата”.

Асноўны фонд экспанатаў музея – 285 адзінак.

Навукова-дапаможны фонд – 113 адзінак.

Асноўны фонд музея папаўняецца штогод. Вучні і іх бацькі, родныя, настаўнікі школы перадаюць экспанаты музею. Кожны экспанат прымаецца па акту і запісваецца ў “Кнігу ўліку экспанатаў”.

Найбольш цэнныя экспанаты музея: кросны (пач. ХХ ст.), ікона (1903г.), нажніцы (~ XV ст.), дыван (30-я гг.XX ст.), абрус, посцілка тканая.

Пры знаёмстве з першай экспазіцыяй музея “Гісторыя і культура  роднага краю” можна даведацца аб гісторыі ўзнікнення горада Жлобіна, занятках і прыладах працы нашых продкаў, народных промыслах, якія мелі развіццё на Жлобіншчыне, набыць звесткі пра знакамітых людзей Беларусі і роднага краю.

Тут знаходзяцца падарункі музею ад вучняў школы, матэрыялы праектаў па гісторыі і культуры Беларусі, выкананыя вучнямі. Шырока прадстаўлена калекцыя ручнікоў і вышыванак.

Другая экспазіцыя “Беларуская хата” расказвае пра беларускую хату пачатку XX стагоддзя, побыт беларусаў, асаблівасці вядзення гаспадаркі, прадстаўляе прадметы розных рамёстваў. Тут што ні экспанат, то гісторыя. Ганчарныя вырабы, самаробны посуд, ручнікі, вышыванкі, саматканыя посцілкі, абрусы і многае іншае даюць уяўленне пра тое, як жылі, працавалі нашы прабабулі і прадзеды.

Экспазіцыя змяшчае макет печы, бабін кут з посудам, кросны, калаўрот, куфар, палаці, стол і лавы. Вокны ўпрыгожваюць вышываныя гафтам фіранкі. На палацях – вышываны падзорнік, тканая посцілка, падушкі, накрытыя накідкай.

Работа вучняў-экскурсаводаў у музеі

З вучняў 7, 9 класаў створана група экскурсаводаў. Пад кіраўніцтвам загадчыка музея Рашук Алены Міхайлаўны вучні-экскурсаводы вывучаюць экспанаты музея, адшукваюць інфармацыю аб іх, пішуць тэксты экскурсій, праводзяць экскурсіі для вучняў школы. Яны таксама папаўняюць музей экспанатамі, даглядаюць рэчы. Экскурсаводы дапамагаюць кіраўніку музея арганізоўваць выставы і мерапрыемствы з выкарыстаннем экспанатаў музея. Вучні працуюць над праектамі “Музей у чамадане “Беларускі ручнік”, “Музей у чамадане “Гісторыя праса”. Зрабілі выставы “Беларускі ручнік”, “Ганчарства”, “Ёлачная цацка маіх бацькоў”, “Посуд. Ад старажытнасці да нашых дзён”, “Ткацтва”, “Промыслы і рамёствы роднага краю”.

Работа вучняў-лектараў у музеі

Пры музеі створана лектарская група з вучняў 7, 9-ых класаў. Яны выступаюць з лекцыямі перад вучнямі ўсіх класаў школы. Самастойна напісалі тэксты выступленняў на тэмы: “Наш абярэг”, “Восеньскія святы беларусаў”, “Зімовыя святы беларусаў”, “Вясновыя святы беларусаў”, “Ткацтва”, “Вышыўка”, “Сямейны побыт беларусаў”, “Што малое зносіць…”, “Якая яда, такая хада”, “Дзень беларускага пісьменства”.

Дзейнасць аб’яднання па інтарэсах “Беларусазнаўства”

Аб’яднанне па інтарэсах “Беларусазнаўства” дзейнічае на базе музея 8 гадоў. Мэта выкладання беларусазнаўства ў школе – накіраваць і арганізаваць імкненне школьнікаў да самапазнання, дапамагчы ім атрымаць па магчымасці поўныя веды аб мясцовасці, дзе яны нарадзіліся і жывуць, вызначыць адметнасць і самабытнасць культурнага асяроддзя, што іх акружае, паказаць значнасць яго для нацыянальнай і агульначалавечай культуры, выхаваць адказнасць за захаванне гістарычнай спадчыны.   На занятках аб’яднання вучні знаёмяцца з матэрыяльнай культурай беларусаў. Вывучаюць этнаграфію і дойлідства беларусаў і звязаныя з імі рамёствы, раскрываюць нацыянальныя і рэгіянальныя рысы народнага жытла, побыту, святаў, абрадаў. Вучні далучаюцца да нацыянальнай культуры, узбагачаюць свае веды аб жыцці продкаў.  Гурткоўцамі распрацоўваюцца праекты па даследаванні, адраджэнні, захаванні, прапагандзе і папулярызацыі мясцовых культурных традыцый, сістэматызуюцца веды аб гісторыі, культуры і прыродзе малой радзімы. У аб’яднанне прыйшлі зацікаўленыя вучні, якія захапляюцца культурай роднага краю, прапагандуюць мясцовыя традыцыі. З іх ліку створаны лектарская група музея і група вучняў- экскурсаводаў.

Метадычная работа музея

Кожны год у музеі праводзяцца тэматычныя выставы: “Народныя промыслы і рамёствы беларусаў”, “Ёлачная цацка маіх бацькоў”, “Беларускі ручнік”, творчых работ вучняў у тэхніцы саломапляцення, вышыўкі, лепкі з гліны і інш. На базе музея праходзяць класныя і школьныя мерапрыемствы на Тыдні беларускай мовы і літаратуры, у Дзень роднай мовы. У музей прыводзяць на ўрокі сваіх вучняў настаўнікі пачатковай школы, беларускай мовы і літаратуры, гісторыі, працоўнага навучання. Заняткі ў музеі праводзяць як самі настаўнікі, так і кіраўнік музея Рашук Алена Міхайлаўна. Многія настаўнікі школы карыстаюцца экспанатамі музея на сваіх уроках па вывучэнні гісторыі і культуры Беларусі. Экспанаты і матэрыялы музея выкарыстоўваюцца для напісання навукова-даследчых работ вучняў.

Кіраўніком музея пастаянна вядзецца “Кніга ўліку экспанатаў музея”, афармляюцца акты прыёму новых экспанатаў, створана папка “Лекцыі”, напісаны тэксты экскурсій, збіраецца матэрыял для правядзення заняткаў гуртка “Беларусазнаўства”. Экспанаты музея знаходзяцца ў станоўчым выглядзе, робіцца пастаянны догляд за імі.

Штогод дырэктар школы правярае дзейнасць музея, дае рэкамендацыі: папаўняць калекцыю музея новымі экспанатамі, абнаўляць экспазіцыі музея. Пры музеі створаны Савет музея, у склад якога ўваходзяць загадчык музея, адказны за метадычную работу, кіраўнік гуртка “Беларусазнаўства”, экскурсавод музея Рашук Алена Міхайлаўна, намеснік дырэктара школы па ідэалагічнай і выхаваўчай рабоце Карпушэнка Ала Георгіеўна, члены Савета  музея – настаўнікі беларускай мовы і літаратуры школы. Кіраўніком музея Рашук А.М. складаецца план работы музея на год .

У 2020/2021 навучальным годзе на базе музея працуюць 4 аб’яднанні па інтарэсах: “Беларусазнаўства” (кіраўнік Рашук А.М.), “Краязнаўства” (кіраўнік Рашук А.М.), “Спадчына” (кіраўнік Новікава І.Г.), “Вербіца” (кіраўнік Новікава І.Г.).Заняткі праводзяцца ў шосты школьны дзень (суботу) па зацверджаных планах, згодна з графікам работы аб’яднанняў.

1.Агульныя палажэнні

1.1. Гістарычны музей “Беларуская хата” (далей – Музей) з’яўляецца структурным падраздзяленнем дзяржаўнай установы адукацыі “Сярэдняя школа № 10 г. Жлобіна” (далей – Установа).

1.2. Юрыдычны адрас музея: 247210, Рэспубліка Беларусь, г. Жлобін, мікрараён 16, дом 43, 3 паверх, кабінет 3-1.

1.3. Музей у сваёй дзейнасці кіруецца Законам РБ “Аб музеях і музейным фондзе Рэспублікі Беларусь”, Палажэннем аб музеі ўстановы адукацыі, Інструкцыяй аб парадку стварэння і адкрыцця музеяў і экспазіцый і іншымі дзяржаўнымі нарматыўнымі актамі, а таксама дадзеным Палажэннем.

1.4. Экспанаты, якія захоўваюцца ў музеі, з’яўляюцца агульнанацыянальным набыткам і належаць дзяржаўнаму ўліку ва ўстаноўленым парадку.

2. Мэты і задачы музея

2.1. Выхаванне патрыятызму і грамадзянскасці. Павышэнне культурнага ўзроўню вучняў.     

2.2. Арганізацыя вучэбна-выхаваўчага працэсу.

2.3. Знаёмства вучняў з гісторыяй і культурай роднага краю.

2.4. Фарміраванне жадання прымаць актыўны ўдзел у культурным жыцці раёна.

2.5. Стварэнне сістэмы экспазіцый музея, лекцый, экскурсій.

2.6. Правядзенне культурна-асветніцкай работы як у школе, так і за яе межамі.

2.7. Развіццё творчых магчымасцей дзяцей.

2.8. Выхаванне агульначалавечых, духоўных і культурных каштоўнасцей.

2.9. Прыцягненне бацькоў да дзейнасці музея.

3. Арганізацыя дзейнасці музея

3.1. Агульнае кіраўніцтва дзейнасцю музея ажыццяўляе кіраўнік установы адукацыі – дырэктар школы:

3.1.1. ажыццяўляе непасрэдны кантроль за арганізацыяй дзейнасці школьнага музея;

3.1.2. назначае прыказам па школе кіраўніка музея з ліку педагагічных работнікаў;

3.1.3. нясе адказнасць за забеспячэнне ўмоў захаванасці музейнага фонду;

3.1.4. кіруе фарміраваннем адзінай сістэмы школьнага музея ва ўсёй структуры ўстановы адукацыі.

3.2. Работа музея арганізуецца на аснове самакіравання. Кіруе ёю Савет музея, у які ўваходзяць настаўнікі беларускай мовы і літаратуры, працоўнага навучання, педагогі дадатковай адукацыі.

3.3. Непасрэднае кіраўніцтва практычнай дзейнасцю музея ажыццяўляе кіраўнік школьнага музея, які назначаецца дырэктарам установы адукацыі:

3.3.1. камплектуе і арганізуе работу вучнёўскага актыву музея;

3.3.2. ажыццяўляе пошукавую, збіральную, уліковую, зберагальную, экскурсійную і выставачную работы;

3.3.3 падтрымлівае сувязь з іншымі школьнымі музеямі раёна, гарадскім краязнаўчым музеем, раённай бібліятэкай;

3.3.4. вядзе ўлік экспанатаў, забяспечвае іх сістэматызацыю, правільнае захаванне і экспанаванне;

3.3.5. нясе адказнасць за работу музея па інфармаванню педагагічнага калектыва і вучняў школы аб дзейнасці музея;

3.3.6. складае план работы музея, рыхтуе вучняў- экскурсаводаў і вучняў- лектараў, праводзіць мерапрыемствы, арганізоўвае тэматычныя выставы, разам з вучнямі прымае ўдзел у вучэбна-практычных канферэнцыях, выпусках буклетаў і іншай рэкламнай прадукцыі.

3.4. Савет музея абмяркоўвае асноўныя пытанні дзейнасці музея, разглядае план работы музея, прымае ўдзел у педагагічных саветах.

3.5. Фінансавыя мерапрыемствы ажыццяўляюцца за кошт бюджэтных сродкаў установы адукацыі.

4. Парадак рэарганізацыі і ліквідацыі музея

Пытанні аб рэарганізацыі (ліквідацыі) школьнага музея , а таксама аб лёсе яго калекцый рашае педагагічны савет установы адукацыі і адміністрацыя ўстановы адукацыі па ўзгадненню з раённым аддзелам адукацыі.

Канцэпцыя вызначае агульныя палажэнні, мэты і задачы, прынцыпы работы музея, асноўныя накірункі музея.

Музей – гэта праваднік паміж прошлым і будучым. Экспанаты музея з’яўляюцца цудоўным зрэзам таго жыцця, якое было раней і якое працякае сёння. Музей з’яўляецца адной з форм дадатковай адукацыі, якая праяўляецца ў развіцці сацыяльнай актыўнасці вучняў, іх творчай ініцыятывыі самадзейнасціў працэсе збору, даследавання, апрацоўкі, афармлення і прапаганды прадметаў матэрыяльнай культуры, якія маюць выхаваўчую, навуковую і пазнаваўчую каштоўнасць.

Музей быў створаны як цэнтр па патрыятычнаму выхаванню вучняў пасродкам іх актыўнага ўключэння ва ўсебаковае вывучэнне гісторыі, культуры і побыту сваёй малой радзімы. Першыя экспанаты падарылі музею настаўнікі школы, вучні, іх бацькі і родныя. Настаўнікі працоўнага навучання зрабілі стол, лавы, палаці і макет печы. Жлобінскі краязнаўчы музей перадаў наглядны матэрыял і макет беларускага паселішча XIV – XV стагоддзяў.

Мы імкнемся даць наведвальнікам інфармацыю аб жыцці і побыце нашых продкаў, знаёмім з народнымі промысламі, традыцыямі, абрадамі, святамі, гісторыяй і культурай Жлобіншчыны. Усё гэта дапаможа вырашэнню  галоўнай мэты – дасягнуць таго, каб дзеці ўбачылі ў кожным экспанаце вопыт прошлых пакаленняў, асазналі сябе пераемнікамі традыцый продкаў.

        Савет музея праводзіць вялікую культурна-асветніцкую работу ў школе і раёне, падтрымлівае сувязь з іншымі школьнымі музеямі раёна і гарадскім краязнаўчым музеем. Кіраўнік музея і вучні-экскурсаводы працуюць з фондамі музея, даглядаюць экспанаты, вывучаюць музейныя прадметы і апісваюць іх.

Музей садзейнічае фарміраванню ў вучняў грамадзянска-патрыятычнага выхавання, пашырае кругагляд, выхоўвае пазнаваўчыя інтарэсы, спрыяе авалодванню вучнямі практычнымі навыкамі пошукавай і даследчай дзейнасці.

МЭТА СТВАРЭННЯ МУЗЕЯ: выхаванне патрыятызму і грамадзянскасці; павышэнне культурнага ўзроўню вучняў.

ЗАДАЧЫ:

арганізацыя вучэбна-выхаваўчага працэсу;

знаёмства вучняў з гісторыяй і культурай роднага краю;

фарміраванне жадання прымаць актыўны ўдзел у культурным жыцці раёна;

стварэнне сістэмы экспазіцый музея, лекцый, экскурсій;

правядзенне культурна-асветніцкай работы як у школе, так і за яе межамі;

развіццё творчых магчымасцей дзяцей;

выхаванне агульначалавечых, духоўных і культурных каштоўнасцей;

прыцягненне бацькоў да дзейнасці музея.

ЗМЕСТ

1.Пошукава-краязнаўчая работа

Збор прадметаў быту, рэчаў, якія даюць уяўленне пра інтэр’ер традыцыйнай беларускай хаты. Стварэнне макетаў беларускай хаты, канструкцый хаты і рэчаў інтэр’еру хаты.

2.Навукова-даследчая і выхаваўча-прапагандысцкая дзейнасць

Сумеснае планаванне дзейнасці музея і вучнёўскага актыву (дзейнасць вучняў-экскурсаводаў і вучняў- лектараў).

Збор неабходных матэрыялаў, якія раскрываюць гісторыю паходжання і асаблівасці выкарыстання экспанатаў музея.

Правядзенне экскурсій, бясед, лекцый, гульняў.

Праектная дзейнасць.

Сустрэчы са знакамітымі людзьмі раёна.

Папаўненне фондаў музея, іх сістэматызацыя і захаванне.

Творчыя справаздачы.

3.Творчасць вучняў

Правядзенне выстаў, дэманстрацыя экспанатаў музея.

Удзел у творчых конкурсах раёна.

4. Метадычная работа

Выступленні на педагагічных саветах.

Індывідуальныя кансультацыі па правядзенні мерапрыемстваў, звязаных з гісторыяй роднага краю, побытам, святамі, абрадамі беларусаў.

Збор бібліятэкі, метадычных матэрыялаў па культуры Беларусі.

Сувязь з музеямі ўстаноў адукацыі раёна, гарадскім краязнаўчым музеем.

5. Адукацыйна-выхаваўчая работа

Развіццё пазнаваўчых інтарэсаў і творчых магчымасцей вучняў.

Удзел у пошукавай дзейнасці : збор экспанатаў, стварэнне творчых работ, удзел у канферэнцыях.

Удзел у арганізацыі школьных мерапрыемстваў па тэматыцы музея.

Арганізацыя наведвання вучнямі музеяў, выстаў і інш. мерапрыемстваў.

6. Работа з фондамі

Вядзенне кніг уліку экспанатаў.

Даследаванне і апісанне экспанатаў.

Догляд за экспанатамі.

7. Патрабаванні да музея

Даступнасць.

Асацыятыўнасць.

Нагляднасць.

Рацыянальнасць выкарыстання плошчы.

Інтэрактыўнасць і поліфункцыянальнасць музейнай прасторы.

Асноўныя накірункі работы музея

Экскурсіі: “Беларуская хата”, “Гісторыя і культура роднага краю”, “Народныя промыслы”, “Культура прыняцця ежы на Беларусі”.

Лекцыі: “Наш абярэг”, “Восеньскія святы беларусаў”, “Зімовыя святы беларусаў”, “Вясновыя святы беларусаў”, “Летнія святы беларусаў”, “Ткацтва”, “Вышыўка”, “Сямейны побыт беларусаў”, “Што малое зносіць…”, “Якая яда, такая хада”, “Гісторыя ўзнікнення ёлачнай цацкі”.

Праекты: “Музей у чамадане “Беларускі ручнік”, “Музей у чамадане “Гісторыя праса”, “Музей у чамадане “Посуд. Ад старажытнасці да сучаснасці”.

Выставы: “Беларускі ручнік”, “Ганчарства”, “Беларускія стравы”, “Рамёствы роднага краю”, “Ёлачная цацка маіх бацькоў”, творчых работ вучняў і іх бацькоў.

Сцэнічнае ўвасабленне народных свят: Каляды, Гуканне вясны, Купалле, Багач.

Работа аб’яднанняў па інтарэсах на базе музея (“Беларусазнаўства”, “Краязнаўства”, “Вербіца”, “Спадчына”).

Вынікамі работы музея “Беларуская хата” павінны стаць:

— дзейнасць музея як цэнтра па патрыятычнаму выхаванню вучняў пасродкам іх актыўнага ўключэння ва ўсебаковае вывучэнне гісторыі, культуры і побыту сваёй малой радзімы;

— папаўненне фондаў музея новымі экспанатамі;

— правядзенне тэматычных выстаў;

— паляпшэнне камунікатыўных навыкаў вучняў;

— удзел у профільных конкурсах;

— творчыя справаздачы аб зробленай рабоце;

— вяденне кнігі водзываў;

— якаснае вядзенне кніг уліку экспанатаў;

— актывізацыя вучнёўскага актыву музея.